لو أنّ المرتضی أبدی محله

لصار الناس طراً سجداً له

کفی فی فضل مولانا علیٍّ

وقوع الشکّ فیه أنّه الله

و مات الشافعی و لیس یدری

علیٌّ ربه أم ربّه الله

غدیر خم نام ناحیه‌ای میان مکه و مدینه است که پیامبر اسلام در حجةالوداع، علی بن ابی طالب را «ولی» پس از خود اعلام کرد. ۱۸ ذی‌الحجه، سال‌روز این واقعه میان شیعیان به عید غدیر خم شهرت دارد.

محمد، پیامبر اسلام در بازگشت از آخرین حج خود همه مسلمانانی که در حج شرکت داشتند را در غدیر خم جمع کرد و شیعیان معتقدند که او در آنجا علی بن ابی‌طالب را به‌عنوان وصی و برادر و جانشین خود از جانب الله معرفی کرد. عبارت معروف «هر آن‌کس که من مولای او هستم، پس علی مولای اوست» قسمتی از خطابه بلند غدیر می‌باشد. گرچه در تفسیر حدیث غدیر خم در بین شیعه و سنی اختلاف وجود دارد. اهل سنت تنها اظهار نزدیکی پیامبر به علی و دوستی با او رامی‌دانند و اظهار خواسته اش که علی به عنوان پسر عمو و فرزند خوانده اش جانشین او در مسئولیت‌های خانوادگی اش پس از مرگ شود.

این واقعه و حدیث غدیر در کتاب های شیعه و بسیاری کتاب های اهل سنت نقل شده است. اولین منبع تاریخی که به این کتاب اشاره می کند یعقوبی مورخ شیعه در نیمه دوم قرن سوم هجری است و اولین آثار ادبی قابل تاریخ گذاری، مجموعه اشعاری از نویسندگان شیعه در قرن دوم هجری است. از حدود قرن دوم هجری واقعه غدیر خم بعنوان دلیل نویسندگان شیعه برای اثبات برحقی علی بر جانشینی محمد آمده است.

اعمال عید سعید غدیر


حادثه غدیر حادثه بزرگی است و عید غدیر عیدی بزرگ وشاید شریفترین عید مسلمانان است. در بیان ائمه علیهم السلام برای این روز بزرگ اعمالی وارد شده است كه به برخی از آنان اشاره می‌شود
1ـ تحكیم بیعت با ولایت

همانگونه كه پیامبر اكرم بعداز نصب امام علی علیه السلام به امامت مسلمین به جماعت مسلمانان امر كرد كه با او بیعت كنند در سالروز آن حماسه جاوید پیامبر تجدید آن بیعت سفارش شده است. لذا زیارت امیرالمومنین و سایر ائمه مستحب است.
2ـ اظهار سرور و شادمانی
در وصف شیعه و شیعیان گفته شده است كه به شادی ما ائمه شادند و به حزن ما محزون و مسلم است كه عید غدیر شادی بخش‌ترین عید ائمه است و شادمانی شیعه در این روز فرض است و هارون گوید در روز هیجدهم ذی حجة خدمت امام صادق علیه السلام رسیدم كه فرمود حقا كه روز غدیر روز عید فرح و سرور است در روز عید غدیر اظهار فرح و امیر المومنین علی علیه السلام نیز فرمودند:
در روز عید غدیر اظهار فرح وشادمانی كنیدو برادران مسلمان خود را نیز شاد گردانید
3ـ مصافحه كردن
مصافحه یا دست دادن از آداب اسلامی‌است و در روز عید غدیر به آن تاكید بیشتری شده است. امام علی علیه السلام فرمودند روز عید غدیر هنگامی‌كه یكدیگر را ملاقات می‌كنید با هم مصافحه كنید.
ذكر مخصوص این روز نیز هنگام مصافحه سفارش شده است:
4ـ پیمان اخوت و برادری
از برنامه های اسلام ایجاد اخوت و برادری است. و به همین منظور پیامبر اكرم بین مسلمانان مهاجرین و انصار پیمان برادری بست و با پیمان اخوت علی را با خویش برادر نمود و در برخی از زیارات كه خطاب به پیامبر می‌خوانیم «السلام علیك و علی اخیك علی بن ابیطالب علیه السلام» یعنی سلام بر تو و برادرت علی اشاره به همین برادری است پیمان برادری و عقد اخوت بستن از اعمال وارده در روز غدیر است.
5ـ احسان و انفاق
احسان و انفاق از دستورات ویژه اسلامی ‌است اما در ایام بزرگ مثل عید غدیر بر آن تاكید بیشتری شده است.
6ـ صله رحم
صله رحم از پسندیده ترین آداب اسلامی ‌است و شرع مقدس اسلام بر مطلب تاكید فراوان نموده است. اما در روز عید غدیر بر این نكته سفارش بیشتری شده است امام صادق علیه السلام می‌فرماید از كارهایی كه در روز عید غدیر مستحب است صله رحم است.
7ـ رفع حاجت مومنان
رفع حاجت مومنان از جمله اعمالی است كه اسلام برای آن ارزش خاصی قائل شده است. و ائمه آن را از چند طواف برتر می‌دانند. در روز غدیر این عمل فضیلت بیشتری دارد.
8ـ غسل كردن و لباس نو پوشیدن
امام صادق علیه السلام فرموده اند در روز عید غدیر پاكیزه ترین لباسهای خود را بر تن بپوش. با غسل طهارت معنوی حاصل می‌شود و بانظافت طهارت ظاهری.
9ـ تشكیل اجتماع
در روز عید غدیر به جهت یادآوری روزی كه پیامبر به امر خداوند علی علیه السلام را به امامت امت اسلامی‌ نصب كرد بجاست در مراكز گوناگون گرد آییم و به یاد آن روز بزرگ و ثمراتش شادمان باشیم. ائمه سفارش كرده‌اند كه به جهت یادآوری مقام محمد صلوات الله علیه و آل او علیهم السلام اجتماعات تشكیل بشود .و خود نیز از این گونه اجتماعات برپا می‌داشتند.
10ـ دعا؛ روزه و عبادت
روزه و دعا از اعمالی است كه در همه اعیاد مورد سفارش و تاكید است خاصه در روز عید غدیر.