نام شريفش جعفر، كنيه‏ اش ابوعبدالله و ابواسماعيل و لقبهايش ‏فاضل، قائم، طاهر، كافل، منجى و مشهورترين آنها صادق بود. درروز جمعه هفدهم ربيع الاول سال‏83 هجرى قمرى هنگام طلوع فجر درمدينه چشم به جهان گشود و در بيست و پنجم شوال سال 148 هجرى‏ قمرى در سن شصت و پنج‏سالگى در مدينه چشم از جهان فرو بست ودر كنار پدر و جد ( امام باقر و امام سجاد و عموى جدش امام‏ حسن مجتبى علیهم السلام ) در قبرستان بقيع به خاك سپرده شد. پدرش ‏26 ساله بود كه او به دنیا آمد. دوازده سال از عمر شريفش را در كنارجدش امام سجاد (ع) و نوزده سال را در كنار پدرش امام باقر(ع) گذراند. مدت امامت آن گرامى 34 سال بود كه حدود هجده سال آن(132-114ه ) همزمان با حكومت امويان بود و شانزده سال آن(148-132 ه ) همزمان با حكومت عباسيان.

آن حضرت با پنج تن از خلفاى بنى اميه هشام بن عبدالملك ، وليد بن يزيد ، يزيد بن وليد ، ابراهيم بن وليد   و مروان بن محمد ملقب به‏ حمار  و دو تن از خلفاى بنى عباس ابوالعباس سفاح  و ابو جعفر منصور   معاصر بود.
 
در دوره امامت امام صادق(ع) مسلمانان بيش از پيش به علم ودانش روى آوردند و در بيشتر شهرهاى قلمرو اسلام بويژه درمدينه، مكه، كوفه، بصره و... مجالس درس و مناظره‏هاى علمى دايرو از رونق خاصى بر خور دار گرديد. در اين مدت و با استفاده ازفرصت‏به دست آمده امام صادق(ع) توانست علوم و معارف اهل بيت‏ را بيان كرده در همه‏ جا منتشر كند. سفرهاى اجبارى و اختيارى‏ امام به عراق و به شهرهاى حيره، هاشميه و كوفه و مدتى اقامت‏ در كوفه و برخورد با اربابان ديگر مذاهب فقهى و كلامى نقش‏ بسزايى در معرفى علوم اهل بيت و گسترش آن در جامعه داشت. دراين شهرها مدينه، كوفه، حيره، هاشميه و مكه در ايام حج‏ گروههاى مختلف براى فراگيرى دانش نزد آن حضرت مى‏ آمدند و ازدرياى دانش او بهره مى‏بردند. بزرگان اهل سنت چون مالك بن انس،ابوحنيفه، سفيان ثورى، سفيان بن‏عيينه، ابن جريح، روح ابن قاسم‏ و ... ريزه خوار خوان دانش بيكران او بودند. آن اندازه كه‏ دانشمندان و راويان از او حرف و حديث نقل كرده و از دانش وى‏ بهره برده‏ اند از هيچ يك از ديگر ائمه و ديگر خاندان اهل بيت،آن اندازه نقل نكرده‏ اند. هيچ محدث و فقيهى به اندازه آن حضرت‏ مساله پاسخ نگفته است.

زین ماتمی كه چشم ملایك ز خون، ترست

گویا عزای صادق آل پیمبرست

یا رب چه روی داده، كزین سوگ جانگداز

خلقی پریش خاطر و، دلها پر آذرست

مُلك و مَلك به ناله و افغان و اشك و آه

چون داغدار، حضرت موسی بن جعفرست

خون می رود ز فرط غم از چشم شیعیان

زیرا كه قلب عالم امكان مكدرست

منصور، شاد گشت ز قتل خدیو دین

اما به خُلد، غمزده زهرای اطهرست

او گرچه كشت خسرو دین را ولی به دهر

نامش به ننگ تا به ابد ثبت دفترست

تن در نداد بر ستم و، این كلام نغز

بر پیروان حق و عدالت مقررست:

آزاد مرد، تن به زبونی نمی دهد

مرگ از حیات در نظر مرد خوشترست

تنها نه اشكبار چشم صفا زین عزا بود

دلهای شیعیان همه از غم مكدرست