خمس:

خداوند جل جلاله در قرآن حکیم می­فرماید: (وای مؤمنان) بدانی که هر چه به شما غنیمت و فایده رسد یک پنجم آن (خمس) خاص خداوند و رسول اکرم و خویشان او (سهم امام) و یتیمان و فقیران و در راه سفر ماندگان است (به آنها بدهید) اگر بخدا ایمان آورید...»

«سوره انفال آیه 41»

ذیل آیه شریفه (وَلَمْ نَكُ نُطْعِمُ الْمِسْكِينَ) فرمود: حقوق آل محمد صلی الله علیه وآله از خمس است برای خویشاوندان پیغمبر خاتم و یتیمان و فقیران و در راه سفر ماندگان.            «بحارالانوار ج96 ص185»

حضرت باقر امام چهارم فرمود: خداوند متعال به حضرت رسول اکرم صلی الله علیه وآله فرمود: بدرستی که من شما را برگزیدم و علی ابن ابی طالب علیه السلام را انتخاب نمودم و از شما دودمان پاک قرار دادم و برای آنها خمس گذاشتم.                                «بحارالانوار ج96 ص187»

اسلام رژیمی میانه رو و با کمال دقت به همه جانبه زندگی بشر مینگرد و حقوق تمام طبقات را محفوظ داشته با نظامهای جاویدانه و پایدار و یکی از نظامهای حکومت اسلامی این است که حقوق مالی و اخلاقی بسیار برای مستمندان و فقرا و درماندگان بر عهده ثروتمندان گذاشته است.

گاه خمس و دیگر زکات و گاه صدقات و رد مظالم و مانند اینها که اگر به دستور آن عمل شود جامعه عموماً بی نیاز و هر کدام از وسایل زندگی مطابق شأن خود بهره­مند میگردند و عدالت اجتماعی در سراسر زندگی پدید می­آید و زندگی سعادتمندانه نصیب همه میشود و اینک احکام خمس را در مقامهایی یادآوری میشود.

مقام اول: موارد خمس:

خمس به هفت چیز تعلق میگیرد و واجب میشود به شرح زیر:

1- منفعت کسب و کار: هر گاه انسان استفاده­ای از کسب و کار تجارت زراعت صنعت اجازه خانه و ملک و مانند اینها میبرد بعد از اینکه مخارج سالیانه­ی خود و خانواده­اش را بحسب شأن و مقامش مصرف نمود هر چه اضافه آمد باید خمس آن را یعنی 1-5 بدهد و برای آسانی حساب برای خود سال معین کند تا بتواند در آخر سال به راحتی حساب نماید.

2- معدن: اگر از معدن، طلا، نقره، سرب، مس، آهن، نفت، ذغال، سنگ، فیروزه، نمک و معدنهای دیگر چیزی بدست آورد بعد از کم کردن مخارجی که برای آن کرده و با بودن نصاب باید خمس آن را بدهد.

3- گنج: مالی است که در زمین یا درخت یا کوه یا دیوار پنهان باشد و کسی آن را پیدا کند و آن را گنج گویند با بودن نصاب باید خمس آن را بدهد.

4- جواهر دریا که از فرو رفتن بدست آید یعنی غواصی با شرایط، مخصوص باید خمس آن را بدهند.

5- زمینی که مسلمان به کافر ذمی بفروشد با شرایطش خمس دارد.

6- مال مخلوط به حرام: اگر مال حلال با مال حرام مخلوط شود که نتواند تمیز و از یکدیگر تشخیص دهد و صاحب آن مال حرام معلوم نباشد و نیز مقدار آن در این صورت باید خمس تمام مال را بدهد و بعد از دادن بقیه مال حلال میشود.

7- غنیمت: اگر مسلمان به امر امام علیه السلام یا کفار جنگ کنند و چیزهایی در جنگ بدست آورند آن را غنیمت شمارند و خمس به آن متعلق است.

مقام دوم: تقسیم خمس

خمس را باید دو قسمت کنند:

1- سهم سادات: که به سید فقیر یا سید یتیم یا سیدی که در سفر درمانده شده بدهند.

2- سهم امام علیه السلام: که در این زمان باید به مجتهد جامع الشرایط یا وکیلش بدهند یا به مصرفی که او اجازه میدهد برسانند.

و سید کسی است که نسب و حسب پر افتخارش به رسول اکرم و ائمه اطهار علیهم السلام برسد و بسیار محترم است و گیرنده خمس (سید فقیر) باید شیعه دوازده امامی و فقیر شرعی باشد و آشکارا معصیت نکند و آن را صرف معصیت ننماید.

این بود مختصری از احکام خمس.

و باید توجه داشت که پرداخت خمس و یا زکات به نحوی نباشد که باعث بیکاری و گدا پروری و پیدایش عده­ای کلاش و سر بار جامعه گردد بلکه طوری صرف شود که ایجاد امید و تحرک و پیشرفت و تشویق به کوشش و کار نماید و یک جامعه­ی ارزنده و با عظمت و تمدن ایجاد نمود، زیرا به وسیله خمس و زکات میتوان برای هزاران نفر بیکار و محروم و بیچاره زندگی مناسب فراهم آوریم و جامعه خود را سالم و پیشرفته نگاه داریم.

«پیروز و پاینده­باد اسلام عزیزمان»