برنامه حج

خداوند متعال در قرآن مجید میفرماید: «حج خانه (کعبه) حقی است از خداوند بر مردم آنها که راهی و استطاعت بسوی آن حج داشته باشند.            «آل عمران آیه 97»

و باز به حضرت ابراهیم فرمود: «... به مردم جهان اعلام کن در مراسم حج شرکت جویند پیاده یا سواره از سویی دور و نزدیک خود را برسانند تا به منافعشان بنگرند.» «سوره حج آیه 28»

امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس بمیرد و حج بر او واجب است و بجا نیاورده است و مانعی در کار نبوده پس بمیرد یا یهودی و یا نصرانی (مسیحی) یعنی مسلمان نیست.

و باز فرمود: اما آنچه بر بندگان در عمرشان یکدفعه واجب و فرض است حج است اوست واجب بر همه کس مگر کسی که عذری داشته باشد.        (بحارالانوار ج99 ص22)

آری!

نخستین خانه­ی مقدسی که برای مردم ساخته شد خانه کعبه میباشد که به منظور هدایت جهانیان برپا شده و تمام ادیان با نظر تقدیس و احترام به آن مینگرند و هنگام طلوع خورشید اسلام که پایه­های آن بر اساس فطرت و سرشت انسانها قرار گرفته مسلمانان را به حج دعوت نمود تا باشد مظهر توحید و یگانه پرستی وسمبل اتحاد و همبستگی و نمونه­ی تعادل و همکاری و احکام آن در مراحلی بیان کردم که از این قرار است.

مرحله اول: شرایط وجوب حج:

حج در تمام عمر یک مرتبه واجب است بر کسانی که دارای شرایط زیر باشند:

1- بالغ باشد 2- عاقل و آزاد 3- استطاعت و توانایی از جهت توشه­ی راه و سلامت و مزاج و صحت بدن و امنیت راه و باز بودن و مانعی از رفتن نباشد.

4- وقت به اندازه­ی رفتن و بجا آوردن اعمال باشد.

5- طوری باشد که هنگام برگشتن زندگانی او مختل نشود و در زحمت واقع نگردد.

6- انجام حج باعث و موجب نشود که عمل حرامی انجام گیرد یا واجب مهمتری ترک گردد.

مرحله دوم: اقسام حج:

حج بر سه قسم است:

1- حج تمتع: بر کسانی واجب است که از وطن و شهر 16 فرسخ شرعی یا بیشتر از مکه مکرمه دور باشد.

و چون بر اغلب مردم و نوجوانان حج تمتع واجب است بنابر این به احکام آن پرداخته میشود و آن را دو قسم تشکیل میدهد: (عمره تمتع) و (حج تمتع).

مرحله سوم: احکام تمتع:

1- عمره تمتع: از پنج عمل تشکیل میشود:

1- احرام، که پوشیدن دو لباس احرام که یکی را لفاف و دیگری را بر دوش باندازد و از میقات باشد.

2- طواف دور خانه خدا (کعبه) که از حجرالاسود شروع کند و هفت دور دور کعبه بچرخد و شرایطی دارد.

3- دو رکعت، نماز طواف نزدیکی مقام حضرت ابراهیم علیه السلام.

4- سعی بین صفا و مروه با حکمی مخصوص.

5- تقصیر: یعنی گرفتن مقداری از ناخن یا موی بدن.

2- حج تمتع: از سیزده بخش تشکیل میشود.

1- احرام: ... و واجب است که از مکه احرام ببندد با نیت قربة الی الله تعالی.

2- توقف در عرفات: که از هنگام زوال خورشید روز عرفه نهم ذی حجه است تا غروب با نیت.

3- توقف در مشعر: که شب عید (دهم ذی حجه) از عرفه بقصد مشعر حرکت کند و در مشعر بماند.

4- ریگ انداختن به جمره در منی، که با هفت ریگ پی در پی به «جمره عقبه» با نیت.

5- قربانی بجا آوردن در منی. خواه شتر یا گاو یا گوسفند باشد با نیت.

6- تراشیدن سر یا تقصیر کردن در منی با نیت قربة الی الله تعالی.

7- طواف دور کعبه برای زیارت هفت دور.

8- دو رکعت نماز طواف مانند نماز صبح.

9- سعی بین صفا و مروه (7شوط) با برنامه مخصوص.

10- طواف نساء. هفت دور.

11- دو رکعت نماز طواف نساء.

12- ماندن شبهای یازدهم و دوازدهم در منی.

13- سه نوبت ریگ انداختن که (رمی جمرات) نامند در روز یازدهم و دوازدهم.

مرحله چهارم: مکان احرام. (میقاتها)

برای بستن احرام پنج مکان است که آن را میقات نامند و عبارتند از:

1- مسجد شجره: که میقات مردم مدینه و کسانی است که از آن میگذرند.

2- وادی العتیق: (دشت عتیق) که میقات عراق و کسانی که از آن عبور میکنند.

3- قرن المنازل: که میقات مردم «طائف» و کسانی که از آنجا میروند.

4- یلملم: که میقات مردم «یمن» و کسانی که از آنجا گذرشان میشود.

5- جحفه: که میقات مردم شام و مصر و کسانی که از آن میگذرند.

و برای اطلاع بیشتر و فهمیدن بهتر به جغرافیا رجوع شود.

و معنای احرام آن است که از کلیه محرّماتی که گفته میشود خودداری و دوری نماید و با نیت قربة الی الله لبیک گوید: لبیک اللهم لبیک لبیک لا شریک لک لبیک أن الحمد والنعمة لک والملک لا شریک لک.

ترجمه: «خدایا پروردگارا دعوت تو را پاسخ میگویم و تنها به ندای تو لبیک میدهم آری تو شریک و همتایی نداری در آغوش نعمتهای تو آرمیده­ام و تنها ثناگوی تو هستم باری: برای تو در جهان آفرینش شریک وجود ندارد و جهان هستی در قبضه­ی اختیار تو است».

و چه سرودی زیبا و چه شعار اسلامی که باید از اعماق جان بر زبان جاری گردد و نشانه شخصیت مسلمان را نمایان سازد.

«تکرار فردی و دست­جمعی این سرود با عظمت تلقین روح اقرار و نوید امید بخش است و مسلمانی که از صمیم دل ندای الهی را پاسخ میدهد دیگر به ندای ابلیس ندای شیاطین انسان­نما ندای شهوت و هوس­رانی ندای استعمارگران و ضد انسانی پاسخ و لبیک نمیگوید.

سپس دو لباس سفید و ساده احرام را ببندد تا باشد نشانی از یک رنگی مساوات صفا مبارزه با تبعیضات نژادی و همه با هم به سوی خدا...

و برای هر کار و رفتار و اعمال حج اسرار و رموزیست پر مغز و عظمت و درسهایی ارزنده که میتوان از مراسم حج تعالیم اسلامی و انسانی را الهام گرفت و در این آموزشگاه در ظرف چند روزه ره چند ساله را بپیمایند.

مرحله پنجم: محرمات حج:

و اینک کارهایی که محرم و حاجی باید ترک کند عبارتند از:

1- شکار حیوانات صحرایی و یا کمک کردن بر صید و کشتن و خوردن آن...

2- آمیزش با زنان. خواه به جماع باشد یا کارهای دیگر که با شهوت است.

3- عقد ازدواج: خواه برای خود یا برای دیگری باشد.

4- استمناء: با دست یا بوسیله دیگر.

5- پوشیدن لباسهای دوخته شده.

6- سورمه کشیدن.

7- نگاه کردن در آینه.

8- بوییدن و خوردن عطر مانند مشک و زعفران.

9- پوشیدن چکمه و جوراب و هر چیزی که جلو پا را میپوشاند.

10- جدال کردن: یعنی بگوید نه بخدا آری بخدا.

11- دروغ و فحش و ناسزا گفتن.

12- کشتن یا انداختن حشراتی که بر بدن مینشیند مانند پشه و شپش.

13- زینت کردن زنان.

14- پوشاندن تمام سر یا قسمتی از آن یا گوش نسبت به مردها.

15- پوشانیدن روی زنان خواه به نقاب و روبند باشد و یا غیر آن.

16- انگشتر در دست نمودن اگر بقصد زینت باشد.

17- روغن مالی بدن.

18- کندن موی بدن از سر باشد یا از تن و یا از جای دیگر.

19- خارج کردن خون از بدن.

20- کندن دندان هر چند خون نیاید.

21- گرفتن تمام یا قسمتی از ناخنها.

22- زیر سایه رفتن در هنگام راه رفتن برای مردان.

23- بریدن یا کندن درخت و زراعت که در حرم روییده باشد.

24- حمل اسلحه مانند هفت تیر و شمشیر و سلاحهای جنگی مگر اینکه در حالت اضطرار و ناچاری باشد. و اگر شخص محرم یکی از این محرمات را بجا آورد کفاره­هایی دارد که در رساله­های حج ذکر شده.

این بود مختصری از احکام حج که فروع زیادی دارد که بر مسلمانان و کسانی که قاصد مکه مکرمه­اند آن را به نیکو بیاموزند تا زحمتشان هدر نرود و بی­فایده نباشد.

زیرا ای بسا حاجی­هایی با زحمات طاقت فرسا و مخارج سنگین و ناراحتیها و خستگیهای راه حجشان ناقص مانده و یا ثوابی عاید آنان نشده و دست خالی برگشته پس همه باید به وظایف دینی و مسایل مذهبی خود آشنا و آگاه باشیم و سعادتمند شویم.

از ایزد متعال خواستاریم که مسلمانان و نوجوانان عزیز را در مسایل دینی روشن­تر گرداند.

آری و بداند که حج بزرگترین سند و مدرک مسلمانان است که در هیچ آیینی و ملتی نظیر و همانند این برنامه­ی اسلامی و تربیتی وجود ندارد زیرا برنامه­ای است عالی پایه و با عظمت برنامه­ای است اجتماعی، سیاسی، تربیتی، بهداشتی، آموزشی، اخلاقی، روانی، اقتصادی و هماهنگی و عبادتی و... که همه ساله دنیا را بخود مجذوب و جلب مینماید و گروههای مختلف مردم را در برمیگیرد که هر گروه شکل و رنگ و زبان خاصی دارد.